| | | Sông Đà Khúc thượng mối cung cấp bi tráng | | Thuyền chở sản phẩm & hàng hóa trên cái sông Đà ship hàng đồng bào vùng cao thị trấn Mường tè – Lai Châu. | Trong số 3 mẫu thuỷ lưu giữ chính đóng góp phần quyết định làm ra đất cùng nước miền tây-bắc thì sông Đà thuộc dòng sông bao gồm vai trò đặc biệt quan trọng quan trọng, thi vị tuy vậy cũng cũng đầy hiểm trở, túng bấn ẩn. Một con sông đã cùng đang là “điểm đến” cuốn hút với các nhà điện năng, lâm nghiệp, địa chất, khí tượng thủy văn, phượt mạo hiểm và cả những người dân thợ xẻ gỗ vất vả, cánh đào đãi quà sa khoáng với đều tai nạn khủng hoảng không thể lường trước... Sau cuộc văn bản thoả thuận chả bao gồm gì thú vị, vô lăng xuống với nước da black như đồng hun có tên cúng cơm là Cà Văn Tấng, cười cợt vang cả khúc sông, bảo: “Anh thông cảm, ứng trước mang lại đây vài ba chục nghìn để mang may”. Tôi lẳng lặng ăn trộm đưa tiền. Chỉ chờ bao gồm thế, Tấng nói như ra lệnh: “Ngồi xuống, bám chặt vào. Mùa này nước cạn bắt buộc không phải phao cứu vớt sinh”. Nghe cơ mà khiếp, như vậy gồm nghĩa mùa nước phệ thì hay lật thuyền, lật thuyền mới nên phao cứu vớt sinh? Sau vài phút đi dạo đầu đem đà, đột nhiên chiếc xuồng máy 40 mã lực bất ngờ tăng tốc, vứt lại sau lưng điểm vừa lòng lưu ngã bố sông thị làng mạc Mường Lay, mặc mang đến muôn vàn nhỏ sóng như cố ý giằng chiếc xuồng lại. Cuối Xuân đầu mùa Hạ, hai bên sông Đà thỉnh phảng phất ta chạm chán những cánh hoa white hồng như soi mình làm cho dáng cho chiếc sông vốn đã mang nhiều mẩu truyện tình lãng mạn, tang thương. Trên cái sông, từng chuyến thuyền độc mộc của cư dân vẫn lặng lẽ mưu sinh.Bản tính sông Đà là thế, vào mùa cạn nó hiền như một kiều con gái chưa chồng. Tuy nhiên khi thuỷ chế chuyển đổi thì loại sông chỗ nào cũng như một thạch trận cùng với thiên la địa võng vẫn rình rập. Cùng với bà con các dân tộc thì loại sông đó là “dòng đời”, gắn liền với vui bi thiết đời họ, gắn thêm với bát cơm tấm áo cho dù đó là bát cơm tấm áo tấn công đổi bằng sự nhọc nhằn và đôi lúc bằng cả mạng sống ý muốn manh. Trăm ngàn hầu hết cuộc mưu sinh treo trên các lèn đá, mài mòn các doi cát. Và như tay chèo Cà Văn Tấng thì sinh mạng uỷ thác vào sự may rủi, nơi các con sóng bội nghĩa đầu vừa kiêu hãnh lại vừa thách đố. Có tín đồ bảo dòng sông Đà biết vui bi thương và giận dữ, biết hiến dâng cùng cả biết cách trừng phạt, chính là lúc loại sông quăng quật qua 73 nhỏ thác dữ mang tên và mấy trăm ghềnh thác ko tên.Từ biên thuỳ Việt - Trung, điểm thứ nhất sông Đà đổ vào nước ta là núi Ma Su trên bình thiết bị 1.500m (thuộc buôn bản Mù Cả, thị trấn Mường Tè, thức giấc Lai Châu). Chỗ đây gồm Trạm điều hành và kiểm soát Kẻng Mỏ đầu mối cung cấp sông Đà, trực thuộc Đồn Biên phòng 315 Mù Cả (Bộ chỉ đạo Biên phòng Lai Châu); có bản Xi Nế của người Hà hai nằm nghiêng nghiêng mặt những vạt hoa dã quỳ vàng rực biên cương. Ngay ở loại thác thứ nhất này, sông Đà đã mang theo “thông điệp” cảnh báo về sự hiểm nguy thường trực. Theo tiếng quan tiền hoả, “Kẻng Mỏ” tức là “mất chảo”. Chuyện nói rằng xưa thổ dân vùng cạnh bên biên Vân phái nam (Trung Quốc), thường xuôi thuyền theo sông Đà sở hữu chảo gang sang xuất bán cho dân ta. Có vô vàn chuyến thuyền bị lật ở con thác này, nhấn xuống loại Đà giang lần chần bao nhiêu mạng bạn cùng chảo gang. Bé thác chính vì như vậy mang tục danh “Kẻng Mỏ”- một cái tên phát âm lên nghe có âm nhạc leng keng giờ kim loại. Lách qua một cách khôn khéo và ngạo nghễ giữa hai khe núi hẹp, một bên là ngọn núi Ka Lăng cao 1.799m và vị trí kia là hàng Ma Su cao 1.609m, sông Đà tung vào nước ta theo hướng tây-bắc - Đông Nam. Tôi bỗng nhớ chi tiết lịch sử đời công ty Trần (1225 - 1400), lúc vn chia làm 15 lộ thì sông Đà tất cả vinh quang được đặt mang đến lộ Đà Giang. Để rồi gần 5 thế kỷ sau, Chánh sứ sơn chống kiêm Tuần che Hưng Hoá Nguyễn quang Bích (1832 - 1890) từng viết đầy đủ câu thơ da diết: “Chúng thuỷ giai Đông tẩu // Đà giang độc Bắc lưu” (Mọi con sông đều chảy về phía Đông, riêng biệt sông Đà chảy theo hướng Bắc). Sông Đà nói một cách khác là sông Bờ giỏi Đà Giang, là phụ lưu lớn số 1 của sông Hồng, có chiều dài 927km. Đoạn ở trung quốc sông Đà mang tên là Lý Tiên Giang, do hai nhánh bẫy Biên Giang cùng A mang Giang đúng theo nguồn, lâu năm 400km khởi thuỷ tự núi Nguy Bảo ở huyện tự trị tín đồ Di-Hồi và núi Nguy đánh phía phái nam châu tự trị dân tộc Bạch Đại Lý, tan qua Phổ Nhị tới biên giới Việt-Trung. Đoạn ở nước ta dài 527km (có tư liệu ghi 543km), mang theo cuộc đời nối đời như một định mệnh của khoảng hơn 2,2 triệu cư dân dọc phía hai bên dòng sông. Từ điểm đầu trên biên thuỳ Việt Nam-Trung Quốc tại huyện Mường đái (Lai Châu), sông Đà chảy qua các tỉnh Tây Bắc-Việt nam là Lai Châu, Điện Biên, đánh La, chủ quyền và tỉnh cuối cùng là Phú thọ với điểm ngã cha Hồng Đà, thuộc thị trấn Tam Nông.Trong số tương đối nhiều tên gọi: đen River (Anh), Rivière Noire (Pháp), Ly Tiên Giang (Hán), Hồng Đà (Nôm), Nậm tè (Thái) với sông Đà (Việt)... Thì sông Đà là chiếc tên tuyệt hảo và gợi cảm nhất, được rất nhiều người biết nhất. Với diện tích lưu vực 52.900km2, sông Đà cung ứng 31% lượng nước và là bỏ ra lưu lớn nhất của khối hệ thống sông Hồng. Căn cứ vào lưu tốc mẫu chảy, sông Đà được những nhà phân tích xếp vào loại hung dữ số 1 ở Đông Dương, là “thủ phạm” chủ yếu gây nên một nửa lũ lụt sông Hồng. Mặc dù trong vài ba thập kỷ trở lại đây qua, công việc điện khí hoá của Đảng ta đã gửi “con sông hung ác bậc nhất” biến “đệ nhất dòng sông ánh sáng”, với nguồn thuỷ điện khôn cùng vô tận. Sau công trình xí nghiệp sản xuất Thuỷ điện Hoà Bình công suất 1.920 MW, dự án công trình Thuỷ điện Sơn La bao gồm 6 tổ đồ vật với tổng công suất 2.400 MW sẽ hòa lưới điện tổ quốc với điện năng bình quân hàng năm đạt 9,429 tỉ - 10,2 tỉ KWh. Mới đây (24/4), Phó Thủ tướng tá Hoàng Trung Hải vẫn phát lệnh chống sông đợt 1 Thủy điện Lai Châu, tạo tại xã Nậm Hàng, thị xã Mường Tè. Thủy năng lượng điện Lai Châu là lan can trên cùng của sông Đà, bao gồm nhiệm vụ bổ sung nguồn điện cho hệ thống điện quốc gia, ship hàng phát triển kinh tế tài chính - văn hoá - xã hội của non sông với lượng điện trung bình hàng năm đạt 4.704 triệu KWh. Theo đo lường của các chuyên gia, dự kiến tổ máy tiên phong hàng đầu sẽ phạt điện vào khoảng thời gian 2016, Công trình ngừng bàn giao chuyển vào khai thác năm 2017. Những công trình thủy năng lượng điện trên loại sông Đà được đầu tư chi tiêu phục vụ phát triển đất nước, đồng bào các dân tộc trên vùng dự án đã vui vẻ dịch chuyển tái định cư, toàn bộ vì chiếc điện mai sau của Tổ quốc. Những chương trình, dự án kim chỉ nam được triển khai, đồng bào có đk sắp xếp lại dân cư, có cơ hội chuyển đổi nghề nghiệp; nhiều công trình xây dựng xây dựng kết cấu hạ tầng trọng điểm non sông đã kết thúc đưa vào sử dụng giao hàng dân sinh, cải thiện đời sống dân chúng vùng sông Đà. Du ngoạn trên sông Đà là hoạt động hấp dẫn, một dịp để thưởng ngoạn khúc thượng nguồn buồn với cảnh sắc trữ tình của vùng đánh khê cẩm tú. Thông qua đó cảm nhấn về cái bao la đằm thắm cùng dữ dằn cố hữu của dòng sông từng có tên trong bao gồm sử nước nhà, để tự hào về dân tộc giàu truyền thống chống ko kể xâm. Ngược sông Đà, ta hình như đây ý thơ cảm khái của Thái tổ Cao hoàng Lê Lợi trên đường chinh phạt Mường Lễ: “Khắc lên vách đá bài bác thơ // trong lượt đi giữ cõi bờ miền Tây”...Bài và ảnh: Quốc Lâm |
Thực trạng cùng một số giải pháp nhằm cai quản lý, sử dụng đất đai có kết quả ở Tây Nguyên
